Donald Trump është presidenti i parë i SHBA që nga Lufta e Dytë Botërore që sfidon rolin që vendi i tij i vendosi vetes shumë dekada më parë. Dhe ai po e bën këtë në një mënyrë të tillë që, për shumë njerëz, rendi i vjetër botëror duket se ka mbaruar dhe rendi i ri botëror ende nuk ka marrë formë. Pyetja është, cilat kombe do të ecin përpara? Dhe, me sigurinë e Evropës në lëkundjen më të madhe se në çdo kohë pothuajse në kujtesën e gjallë, a mund të gjejnë një përgjigje adekuate liderët e saj, të cilët aktualisht po gërmojnë përreth?
Pozicioni i vetë Trump duket se shkon përtej kritikës së atyre që ai thotë se po përfitojnë nga bujaria e Shteteve të Bashkuara. Në fillim të presidencës së tij të dytë, ai dukej se përqafoi Presidentin rus Vladimir Putin, duke i thënë Rusisë se Ukrainës nuk do t’i jepet anëtarësimi në NATO dhe se nuk duhet të presë që t’i kthejë territorin që i ka humbur Rusisë.
Shumë e panë këtë si dhënien e dy pikave kryesore të pazareve përpara se të fillonin bisedimet. Ai me sa duket nuk i kërkoi asgjë Rusisë në këmbim. Nga ana tjetër, disa mbështetës të Trump shohin tek Putin një udhëheqës të fortë që mishëron shumë nga vlerat konservatore që ata vetë ndajnë.
Ekziston një listë e shkurtër e “gjërave shumë të rëndësishme” që vetëm Shtetet e Bashkuara ofrojnë aktualisht, sipas historianit Timothy Garton Ash.
“Këta janë të ashtuquajturit mundësues strategjikë,” thotë ai. “Satelitët, inteligjenca, bateritë e mbrojtjes ajrore Patriot, të cilat janë të vetmet që mund të rrëzojnë raketat balistike ruse. Dhe brenda tre deri në pesë vjet ne [vendet e tjera përveç SHBA-së] duhet të synojmë të kemi versionin tonë të tyre.
“Dhe në këtë proces tranzicioni, nga NATO-ja e udhëhequr nga Amerika [ideja është] që ju do të keni një NATO aq të evropianizuar saqë forcat e saj, së bashku me forcat kombëtare dhe kapacitetet e BE-së, janë të afta të mbrojnë Evropën – edhe nëse një president amerikan thotë ‘na lini jashtë kësaj’”.
Pyetja është se si do të arrihet kjo. Komisioni Evropian dhe ekspertët janë përpjekur të kuptojnë se si mund të funksionojë kjo mbrojtje për disa dekada. Ndërkohë, Trump duket i gatshëm të tërhiqet nga rendi ndërkombëtar i bazuar në rregullat e pas Luftës së Ftohtë të shteteve sovrane që janë të lira të zgjedhin fatet dhe aleancat e tyre.
Ajo që ai duket se ndan me Vladimir Putinin është një dëshirë për një botë në të cilën fuqitë e mëdha, të pakufizuara nga ligjet e miratuara ndërkombëtarisht, janë të lira të imponojnë vullnetin e tyre mbi kombet më të vogla dhe më të dobëta, siç ka bërë tradicionalisht Rusia në Perandorinë e saj Cariste dhe Sovjetike. Kjo do të nënkuptonte një kthim në sistemin e “sferave të interesit” që mbizotëroi për 40 vjet pas Luftës së Dytë Botërore.
Ne nuk e dimë saktësisht se çfarë do të bënte Donald Trump nëse një vend i NATO-s do të sulmohej. Por çështja është se garancia e ndihmës së SHBA-së nuk mund të merret më si e mirëqenë. Kjo do të thotë që Evropa duhet të reagojë. Sfida e saj duket të jetë të qëndrojë e bashkuar, të bëjë më në fund financimin e mbrojtjes së saj dhe të shmangë tërheqjen në “sferën e ndikimit” të ndonjë prej fuqive të mëdha./ Marrë nga BBC
